انواع قیر و کاربردهای آن در آسفالت و ایزوگام

قیر یکی از پرمصرف‌ترین مصالح در صنایع عمرانی و ساختمانی است که نقش مهمی در عایق‌کاری و راه‌سازی دارد. در کشور ما، به دلیل شرایط آب‌وهوایی متنوع، استفاده از انواع قیر اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
شناخت ویژگی‌ها، مزایا و کاربرد هر نوع قیر می‌تواند به انتخاب بهتر و کاهش هزینه‌ها کمک کند. از قیر خالص گرفته تا قیر پلیمری، هرکدام در پروژه‌های خاصی استفاده می‌شوند. کاربران و پیمانکاران همیشه این سؤال را دارند که کدام قیر برای آسفالت یا ایزوگام مناسب‌تر است. در این مطلب قصد داریم به معرفی و بررسی کامل انواع قیر بپردازیم.

قیر چیست و چه کاربردی دارد؟

قیر ماده‌ای سیاه و چسبناک است که از فرآوری نفت خام به دست می‌آید. این ماده با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد خود، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف دارد. ساختار شیمیایی پیچیده‌ی آن، شامل هیدروکربن‌های سنگین و ترکیبات آلی دیگر، باعث شده تا به عنوان یک ماده ضد آب و عایق بسیار مؤثر شناخته شود. قیر به دلیل مقاومت بالا در برابر رطوبت، گرما و عوامل محیطی، به یک جزء جدایی‌ناپذیر در صنعت ساخت‌وساز تبدیل شده است. انواع قیر با ویژگی‌های مختلف در دسترس هستند که هر کدام برای کاربرد خاصی مناسبند.

یکی از اصلی‌ترین و شناخته‌شده‌ترین کاربردهای قیر، در ساخت قیر آسفالت است. این ماده به عنوان چسباننده سنگدانه‌ها عمل کرده و باعث ایجاد یک سطح جاده‌ای بادوام و مقاوم می‌شود. قیر آسفالت نه تنها سطح جاده را صاف و یکنواخت می‌کند، بلکه از نفوذ آب به زیرسازی جاده جلوگیری کرده و عمر مفید آن را افزایش می‌دهد. همچنین، قیر آسفالت در ترمیم و نگهداری جاده‌ها نیز به کار می‌رود.

انواع قیر ساختمانی

در این جدول، انواع پرکاربرد قیر ساختمانی به‌صورت خلاصه و قابل مقایسه آورده شده‌اند. با مشاهده ویژگی‌ها، کاربردها و مزایا و معایب هر نوع، می‌توانید بهترین قیر را برای پروژه ساختمانی خود انتخاب کنید.

دسته‌بندی انواع قیر

انواع قیر بر اساس منشاء و نحوه تولید به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند که هر کدام خواص و کاربردهای خاص خود را دارند.

1. قیر خالص (Pure Bitumen)

قیر خالص به‌طور معمول به محصول پایه‌ای گفته می‌شود که مستقیماً از تقطیر و پالایش باقیمانده نفت خام به‌دست می‌آید و بدون افزودنی خاصی عرضه می‌شود. این قیر در دمای محیط غلیظ و چسبناک است و مشخصه‌های اصلی آن با شاخص‌هایی مثل نفوذ (penetration) و نقطه نرمی (softening point) توصیف می‌شود.

• کاربردها: به‌عنوان ماده پایه در تولید قیرهای اصلاح‌شده، ساخت ایزوگام پس از فرآوری، پرایمرها و برخی فرمولاسیون‌های آسفالتی.
• ویژگی‌ها و نکات مهم: ساختار ساده و قابل پیش‌بینی دارد، اما در برابر تغییرات دما حساس است — در دماهای بالا روان و در سرما ترد می‌شود. برای کاربردهای ویژه معمولاً با افزودنی یا اصلاح‌کننده ترکیب می‌گردد تا خواص آن بهبود یابد.
• نکته عملی: هنگام خرید به درجه نفوذ و نقطه نرمی توجه کنید تا متناسب با شرایط آب‌وهوایی و نوع پروژه انتخاب شود.

2. قیر محلول یا مایع (Cutback Bitumen)

قیر محلول با حل کردن قیر در حلال‌های آلی (مثل نفتای سبک یا بنزین صنعتی و غیره) تولید می‌شود تا ویسکوزیته کاهش یافته و محصول در دمای پایین‌تر قابل پخش شود. پس از اجرا، حلال تبخیر شده و قیر به حالت چسبنده و عملکردی برمی‌گردد.

• مزیت‌ها: امکان استفاده در دماهای محیطی، نفوذ بهتر در مصالح، سهولت پخش و کاربرد برای پرایمینگ و پوشش‌های سطحی.
• محدودیت‌ها: تبخیر حلال‌ها باعث انتشار بخارات (VOCs) می‌شود و زمان خشک شدن و رسیدن به خواص نهایی وابسته به نوع حلال است؛ همچنین از نظر سازگاری محیطی و مقررات در بعضی مناطق محدودیت دارد.
• موارد کاربرد: پرایمر زیرسازی، tack coat، پوشش‌های حفاظتی موقت، محافظت سطحی و بعضی عملیات نگهداری راه.
• نکته ایمنی: از آن‌جا که محلول‌ها قابل اشتعال و گاهی سمی‌اند، هنگام ذخیره و اجرا باید تهویه و نکات ایمنی رعایت شود.

3. قیر امولسیون (Emulsion Bitumen)

قیر امولسیون، قطرات ریز قیر را در آب با کمک یک امولسیفایر (پایداری‌دهنده) معلق می‌کند؛ پس از پاشش روی سطح یا تماس با مصالح، امولسیون شکسته و قیر مجدداً به حالت پیوسته درمی‌آید. این روش نیاز به حرارت بالا و حلال ندارد.

• انواع رایج: امولسیون‌های کاتیونیک و آنیونیک، و نیز دسته‌بندی بر اساس زمان نشستن (سِتینگ) — سریع، متوسط و کند.
• مزایا: ایمنی بالاتر و کاهش انتشار بخارات، قابلیت اجرای سرد، مناسب برای تعمیرات سریع و ترکیب با مصالح سرد (cold mixes).
• محدودیت‌ها: پایداری امولسیون به دما و خصوصیات آب و سطح وابسته است؛ همچنین ممکن است در تماس با سطوح خیلی مرطوب یا قلیایی مشکل‌ساز باشد.
• کاربردها: روکش‌های حفاظتی، آسفالت سرد، پوشش‌های سطحی (fog seal، tack coat)، نگهداری راه‌ها و کنترل گرد و غبار.
• نکته اجرایی: امولسیون‌ها معمولاً نیاز به همزدن قبل از استفاده دارند و باید از یخ‌زدگی محافظت شوند.

4. قیر دمیده (Blown Bitumen)

قیر دمیده نتیجه عبور هوا یا اکسیژن از قیر گرم است که باعث اکسیداسیون جزئی و تغییر در ساختار مولکولی می‌شود؛ نتیجه افزایش نقطه نرمی و سفت‌تر شدن محصول نهایی است. به‌دلیل این فرآیند، خواص حرارتی و مقاومت در برابر جریان (flow) در دماهای بالا بهبود می‌یابد.

• ویژگی‌ها: نقطه نرمی بالاتر، نفوذ کمتر، مقاومت بهتر در برابر روان‌شدگی در دماهای بالا و مناسب برای کاربردهای سقفی و صنعتی که نیاز به قیر سخت‌تر دارند.
• مزایا و معایب: دمیده شدن قیر باعث افزایش پایداری حرارتی می‌شود اما هم‌زمان خاصیت انعطاف‌پذیری در سرما کاهش می‌یابد و ممکن است شکنندگی در دماهای پایین بیشتر شود.
• موارد کاربرد: لایه‌های عایق بام، تولید ایزوگام دمیده، پوشش‌های صنعتی و برخی محصولات حفاظتی که مقاومت حرارتی بیشتری لازم دارند.
• نکته فنی: درجه دمیده‌ شدن (شدت و مدت عبور هوا) تعیین‌کننده میزان سفتی و کاربرد نهایی قیر است.

5. قیر اکسید شده (Oxidized Bitumen)

قیر اکسید شده اصطلاحی است که اغلب به محصولاتی اشاره دارد که با هدف افزایش ثبات حرارتی و تغییر مشخصات فیزیکی تحت فرایندهای اکسیداسیون یا افزودن عوامل اکسیدکننده تولید شده‌اند. در عمل خیلی اوقات «قیر دمیده» و «قیر اکسید شده» به‌صورت نزدیک به هم استفاده می‌شوند، ولی تفاوت فنی می‌تواند در روش تولید یا میزان اکسیداسیون باشد.

• ویژگی‌های معمول: سخت‌تر شدن ساختار، نقطه نرمی بالاتر و کاهش نفوذ؛ این خواص قیر اکسید شده را برای مصارف بام و عایق‌سازی مطلوب می‌کند.
• کاربردها: مشابه قیر دمیده — ایزوگام، لایه‌های ضدآب، پوشش‌های صنعتی و مواردی که نیازمند پایداری در برابر گرما و جریان‌اند.
• ملاحظات: اکسیداسیون باعث قدیمی‌تر شدن سریع‌تر در مواجهه با عوامل محیطی می‌شود؛ بنابراین در کاربردهای نیازمند انعطاف بالا در سرما باید با دقت انتخاب شوند.
• پیشنهاد: هنگام سفارش، مشخصات فنی شامل نقطه نرم‌شدن و عدد نفوذ را با سازنده بررسی کنید تا محصول مناسب کاربرد خود را تهیه کنید.

6. قیر پلیمری (Modified Bitumen)

قیر پلیمری نوعی قیر اصلاح‌شده است که با افزودن پلیمرهای ترموپلاست یا الاستومر (مثل SBS، APP، EVA، یا لاستیک خردشده) خواص مکانیکی و حرارتی قیر تقویت می‌شود. هدف بهبود مقاومت در برابر شکست خستگی، افزایش انعطاف در سرما و کاهش روان‌شدگی در گرماست.

• انواع متداول: قیرهای اصلاح‌شده با الاستومرهای مثل SBS (الاستیسیته بالا) و با پلاستومرها مثل APP (پایداری حرارتی بالا). هر نوع پلیمر مزیت‌های خاص خود را دارد و انتخاب وابسته به شرایط پروژه است.
• مزایا: مقاومت بهتر در برابر ایجاد شیار (rutting)، طول عمر بالاتر، عملکرد مناسب‌تر در محدوده دمایی گسترده و سازگاری بهتر با ترافیک سنگین.
• محدودیت‌ها: هزینه تولید و قیمت نهایی بالاتر، نیاز به خطوط تولید مجهز و گاهی الزامات خاص در نحوه نگهداری و اجرا.
• موارد کاربرد: فرمولاسیون‌های آسفالت با کارایی بالا، لایه‌های رویه در راه‌های پرترافیک، پوشش‌های سقف پلیمری و پروژه‌های نیازمند دوام طولانی‌مدت.
• نکته عملی: هنگام انتخاب قیر پلیمری، نوع پلیمر، نسبت اختلاط و تست‌های استاندارد (عملکرد در دماهای مختلف، مقاومت خستگی و …) را بررسی کنید تا مطمئن شوید محصول مناسب شرایط محیطی و بارگذاری پروژه شماست.

پرکاربردترین انواع قیر در ایران

در ایران، به دلیل وجود منابع غنی نفت، انواع قیر نفتی بسیار پرکاربرد هستند. این قیرها بر اساس ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی خود برای کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند.

1. قیر 60/70: این پرمصرف‌ترین نوع قیر آسفالت در ایران است. قیر 60/70 دارای درجه نفوذ 60 تا 70 است که نشان‌دهنده سختی متوسط آن است. این قیر برای ساخت آسفالت در مناطق با آب‌وهوای معتدل بسیار مناسب است و مقاومت خوبی در برابر ترافیک سنگین دارد.
2. قیر 85/100: این نوع قیر از قیر 60/70 نرم‌تر است و درجه نفوذ بالاتری دارد. قیر آسفالت 85/100 در مناطق سردسیر که نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتری در برابر ترک‌خوردگی ناشی از سرما دارند، استفاده می‌شود.
3. قیر 40/50: این نوع قیر نسبت به دو نوع قبلی سخت‌تر است و در مناطق گرمسیری و بسیار گرم کاربرد دارد. قیر آسفالت 40/50 مقاومت بالایی در برابر تغییر شکل و نرم شدن در دمای بالا از خود نشان می‌دهد.
4. قیر دمیده R85/25: این یکی از رایج‌ترین انواع قیر دمیده است که برای تولید قیر ایزوگام استفاده می‌شود. این قیر دارای نقطه نرمی بالایی است که آن را برای عایق‌بندی رطوبتی سقف‌ها و سطوح افقی مناسب می‌سازد.
5. قیر دمیده R90/15: این نوع قیر نیز در تولید قیر ایزوگام و سایر مواد عایق‌بندی کاربرد دارد. این قیر دارای درجه نفوذ کمتر و نقطه نرمی بالاتری است که برای کاربردهای خاص مانند عایق‌کاری مخازن یا لوله‌ها مناسب است.

کاربردهای انواع قیر در صنایع مختلف

انواع قیر به دلیل خواص منحصر به فردشان، در صنایع مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر کدام از این کاربردها نیازمند ویژگی‌های خاصی از قیر هستند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌شود.

• صنعت راه‌سازی: اصلی‌ترین کاربرد قیر در این صنعت است. قیر آسفالت به عنوان یک چسباننده برای تولید مخلوط آسفالت گرم و سرد استفاده می‌شود. این مخلوط برای ساخت جاده‌ها، خیابان‌ها، باند فرودگاه‌ها و پارکینگ‌ها به کار می‌رود. قیر آسفالت همچنین در لکه‌گیری و ترمیم سطح جاده‌ها نیز استفاده می‌شود.
• صنعت ساختمان: قیر ایزوگام و سایر انواع قیر در عایق‌بندی رطوبتی و حرارتی ساختمان‌ها کاربرد دارند. از قیر برای عایق‌بندی سقف، دیوار، فونداسیون، استخر و سرویس‌های بهداشتی استفاده می‌شود. قیر ایزوگام به صورت ورقه‌های پیش‌ساخته، عایق‌بندی را بسیار ساده‌تر کرده است.
• صنایع تولیدی و صنعتی: از قیر در ساخت انواع پوشش‌های ضد آب و ضد خوردگی استفاده می‌شود. به عنوان مثال، در پوشش لوله‌های نفتی و گازی برای محافظت در برابر خوردگی، و در تولید رنگ‌های ضد آب و درزگیرها کاربرد دارد. قیر ایزوگام نیز برای عایق‌بندی مخازن آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• کشاورزی: در برخی از مناطق، از قیر آسفالت برای ایجاد پوشش در کانال‌های آبیاری جهت جلوگیری از نشت آب و افزایش بهره‌وری استفاده می‌شود.

مزایا و معایب هر نوع قیر

هر نوع قیر ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد که آگاهی از آن‌ها می‌تواند در انتخاب درست بسیار مؤثر باشد.

بهترین نوع قیر برای آسفالت و ایزوگام کدام است؟

انتخاب بهترین نوع قیر به کاربرد و شرایط محیطی بستگی دارد. اما به طور کلی، می‌توان گفت:

• برای آسفالت: قیر آسفالت نفتی با درجه نفوذ مناسب (مانند 60/70 یا 85/100) بهترین گزینه است. انتخاب نوع دقیق آن به شرایط آب‌وهوایی منطقه بستگی دارد. برای مناطق معتدل، قیر آسفالت 60/70 و برای مناطق سردسیر، قیر آسفالت 85/100 توصیه می‌شود. استفاده از انواع قیر پلیمری برای آسفالت در شرایط خاص و با ترافیک سنگین نیز می‌تواند مقاومت آن را به طور قابل توجهی افزایش دهد.
• برای ایزوگام: قیر ایزوگام دمیده (اکسید شده) بهترین انتخاب است. این نوع قیر به دلیل نقطه نرمی بالا و مقاومت در برابر حرارت، برای تولید ورقه‌های قیر ایزوگام بسیار مناسب است. قیر ایزوگام دمیده انعطاف‌پذیری خوبی در برابر تغییرات دمایی دارد و به همین دلیل ترک نمی‌خورد. همچنین، قیر ایزوگام اصلاح‌شده با پلیمر نیز برای افزایش مقاومت و عمر مفید آن به کار می‌رود.

تفاوت قیر و گونی، قیر و ایزوگام، قیر و آسفالت

نکات مهم در خرید و نگهداری قیر

خرید و نگهداری صحیح قیر از اهمیت بالایی برخوردار است تا از هدررفت مالی و کاهش کیفیت پروژه جلوگیری شود.

• بررسی کیفیت: در هنگام خرید انواع قیر، از فروشنده معتبر و دارای گواهینامه استاندارد خرید کنید. کیفیت قیر را با بررسی خواص فیزیکی مانند درجه نفوذ، نقطه نرمی و گرانروی آن بسنجید.
• نوع قیر: با توجه به کاربرد مورد نظر خود، نوع قیر مناسب را انتخاب کنید. به عنوان مثال، اگر قصد آسفالت‌کاری دارید، به سراغ قیر آسفالت و اگر نیاز به عایق‌بندی رطوبتی دارید، به دنبال قیر ایزوگام یا همان قیر دمیده باشید.
• بسته‌بندی و نگهداری: قیر را در بشکه‌های استاندارد و سالم خریداری کنید. انواع قیر باید در محلی خشک، خنک و دور از تابش مستقیم نور خورشید و منابع حرارتی نگهداری شوند.
• ایمنی: در هنگام کار با قیر مذاب، حتماً از تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک و لباس کار مناسب استفاده کنید. بخارات حاصل از حرارت دادن قیر می‌توانند سمی باشند، بنابراین تهویه مناسب محیط کار ضروری است.
• بررسی تاریخ تولید: تاریخ تولید قیر را بررسی کنید. قیر با گذشت زمان ممکن است خواص خود را از دست بدهد، بنابراین استفاده از قیر تازه توصیه می‌شود.

جمع‌بندی

در این مقاله، به معرفی جامع انواع قیر، کاربردهای گسترده قیر آسفالت در راه‌سازی و استفاده از قیر ایزوگام در عایق‌بندی ساختمان‌ها پرداختیم. دریافتیم که هر کدام از انواع قیر، با توجه به خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر به فردشان، برای کاربرد خاصی مناسب هستند. شناخت صحیح این تفاوت‌ها به شما کمک می‌کند تا انتخاب بهتری داشته باشید و از کیفیت نهایی کار خود مطمئن شوید.

برای خرید انواع قیر با بهترین کیفیت و قیمت قیر مناسب، می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید. ما با ارائه مشاوره تخصصی، به شما کمک می‌کنیم تا بهترین نوع قیر را برای پروژه خود انتخاب کنید و خریدی مطمئن را تجربه کنید. همین حالا با ما تماس بگیرید و از مشاوره رایگان بهره‌مند شوید.
شرکت ایزوگام سیتی با سال‌ها تجربه در عرضه و پخش مستقیم قیر، آسفالت و ایزوگام، محصولات خود را با ضمانت کیفیت و قیمت رقابتی ارائه می‌دهد. خرید قیر از ایزوگام سیتی یعنی اطمینان از اصالت کالا، تحویل سریع و پشتیبانی کامل در تمام مراحل پروژه.

برای ثبت سفارش، دریافت مشاوره تخصصی یا اطلاع از قیمت‌های روز قیر، می‌توانید با کارشناسان ما از طریق شماره‌های زیر در تماس باشید:
📞  09122800722 – 02177292942

سؤال متداول

1. قیر 60/70 چه کاربردی دارد؟

پرکاربردترین قیر در آسفالت‌سازی جاده‌هاست و مقاومت بالایی در برابر فشار دارد.

2. بهترین قیر برای ایزوگام کدام است؟

قیر 60/70 به دلیل چسبندگی بالا بهترین گزینه برای تولید ایزوگام است.

3. تفاوت قیر 60/70 و 85/100 چیست؟

قیر 60/70 سخت‌تر و مقاوم‌تر است، در حالی‌که قیر 85/100 نرم‌تر و مناسب مناطق سردسیر است.

4. نوع قیر مصرفی در آسفالت گرم چیست؟

در آسفالت گرم معمولاً از قیر نفوذی 60/70 یا 85/100 استفاده می‌شود که بسته به شرایط آب‌وهوایی و نوع پروژه انتخاب می‌گردد.